Stanovnici obale u svom ribarskom zanatu teško mogu nabrojati sva pomagala koja koriste prilikom ovog posla. Tijekom ribanja zbrajaju se mnogi zanati koji su neposredno vezani za ovo zanimanje, odnosno način života. Uglavnom ljudi nauče raditi neke poslove, naizgled jednostavne ali što više iščezavaju iz upotrebe, oni zapravo sve više predstavljaju pravo umijeće.
Jedno od takvih je upravo vezivanje čvorova, što je zapravo bio način vezivanja užadi, vrpci, mreža za ribanje itd... Je li je vezivanje čvorova na našim prostorima imalo neka dublja značenja nije razjašnjeno, ali svakako čvor do danas ostaje bogat simboličkim značenjima. Najpoznatiji su svakako mornarski ili ribarski čvor, a danas možemo pričati i o raznovrsnosti čvorova. Prva asocijacija za čvor je zamršena situacija iz koje je teško pronaći rješenje ili izlaz, a shodno tom značenju i u psihoanalizi postoji čvor kompleksa.
Još od starog Egipta, čvor je simbol života, a simbol ank (s kojim su se sahranjivali faraoni), prvenstveno je bio magijski čvor koji je predstavljao besmrtnost i često je krasio pojas bogova. U Egiptu je poznat Izidin čvor. U grčkoj mitologiji poznat je Gordijev čvor, a mit nam govori o tome da će onaj koji uspije otpetljati čvor postati kraj Azije. Ipak Gordijev čvor rješava jedino Aleksandar Veliki koji ga je presjekao mačem, te se danas za neki problem kaže da je poput Gordijevog čvora – može se riješiti jedino uz pomoć sile. U hrišćanstvu se govori o Solomonovom čvoru, kome se ne zna ni početak ni kraj pa samim tim sugerira na vječnost i beskonačnost, pa u umjetnosti imamo prikaze detalja rimskog mozaika s motivom Solomonovog čvora. Čvorovi su u toku srednjeg vijeka bili vezivani za magiju i vještice kao i njihove obrede. A smatralo se da prilikom implementacije magije u čvor se plete i ljudska sudbina.
Danas na našim prostorima najpoznatiji su brodski čvorovi; a vezuju se za način života i podneblja. Brodske čvorove najčešće dijele u dvije skupine i to: oni čvorovi koji vezuju konop za statičan objekt (npr. brod ili barka), ili čvor koji spaja dva konopa (a po mogućnosti različitih debljina). Ovo umijeće je značajno najviše zbog pomorstva, ribarstva ali i jedrenja, odnosno za zanimanja koja su karakteristična za naše prostore, odnosno za život na moru. S obzirom na to da se na brodu, barci ili jedrilici nalazi mnoštvo konopa, bitno je znati vezati čvor, odnosno važno je da se konop ne razveže.
Pored ovih čvorova popularni su i čvorovi za tkanje, odnosno pletenje i vez o čemu, na našem području posebno svjedoči tradicija izrade dobrotske čipke. Danas se čak govori i o raznolikosti čvorova, vrstama, njihovoj primjeni, a od davnina pa do sada njihova upotreba vezuje se za brodove, žičarske mostove, proizvodnji, planinarenju, i na kraju u svakodnevnom životu.
I danas se vezivanje čvorova čini veoma bitnim umijećem, kako kod žena, tako i muškaraca. Marama, mašna i kravata i dalje predstavljaju jedan od osnovnih modnih detalja, koji bez odgovarajućeg čvora nisu potpuni i daleko od toga da budu savršeni.

Marija Saičić

Foto: Sandra Luković

Literatura:
Larousse - Mali rečnik simbola, Nanon Garden - Rober Olorenšo - Žan Garden - Olivije Klajn, Laguna, Beograd, 2011.